تجربه دوش گرفتن با آبی که ناگهان سرد یا بیش از حد داغ می‌شود، برای همه ما آشنا ولی بسیار ناخوشایند است. این نوسان دمای آب، یکی از رایج‌ترین مشکلاتی است که دارندگان پکیج‌های دیواری با آن مواجه می‌شوند. اما چرا آب پکیج سرد و گرم میشه؟ این مشکل آزاردهنده، می‌تواند دلایل مختلفی از موارد ساده‌ای مثل افت فشار آب گرفته تا مشکلات فنی و پیچیده داشته باشد. در این مقاله، تمام دلایل احتمالی را به زبان ساده بررسی می‌کنیم تا ببینیم علت سرد و گرم شدن آب پکیج چیست و چطور می‌توان آن را رفع کرد.
علت سرد و گرم شدن آب پکیج
نوسان دمای آب پکیج تنها به یک دلیل خاص مربوط نمی‌شود و مجموعه‌ای از عوامل فنی و حتی شرایط محیطی ساختمان می‌توانند در بروز آن نقش داشته باشند. درک این دلایل به شما کمک می‌کند دستگاه خود را عیب‌یابی کرده و در بسیاری از موارد، بدون نیاز به تعمیرکار، مشکل را برطرف کنید.
۱. نوسان و کمبود فشار آب ورودی ساختمان
یکی از شایع‌ترین و در عین حال ساده‌ترین مواردی که می‌تواند علت سرد و گرم شدن آب پکیج باشد، به خود دستگاه مربوط نیست، بلکه به فشار آب ورودی به ساختمان بازمی‌گردد. پکیج‌های دیواری برای عملکرد صحیح و روشن نگه داشتن شعله به یک فشار و جریان (دبی) آب ثابت نیاز دارند. هنگامی که فشار آب ورودی به ساختمان کم یا دچار نوسان باشد، پکیج نمی‌تواند شعله را به‌صورت پایدار روشن نگه دارد.
با کاهش ناگهانی فشار، شعله خاموش و آب سرد می‌شود. پس از چند لحظه که فشار به حالت عادی بازمی‌گردد، دستگاه دوباره روشن شده و آب را بیش از حد داغ می‌کند. این چرخه خاموش و روشن شدن مکرر، همان نوسان دمایی است که شما تجربه می‌کنید. این مشکل معمولا در ساعات اوج مصرف آب در ساختمان یا در طبقات بالاتر آپارتمان‌ها که با افت فشار بیشتری مواجه هستند، تشدید می‌شود.
برای رفع این مشکل، ابتدا مطمئن شوید شیرهای ورودی آب به واحد شما به‌طور کامل باز هستند. اگر مشکل از فشار کلی آب ساختمان باشد، بهترین راه‌حل نصب یک پمپ تقویت‌کننده فشار آب در ورودی ساختمان یا واحد مسکونی شما است تا آب با فشار ثابت به پکیج برسد.
قصد خرید پکیج دارید، ولی نمی‌دانید کدام مارک بهتر است؟ ما در مقالات قبلی بلاگ ترب ۵ تا از بهترین برندهای پکیج خارجی و ایرانی را معرفی کرده‌ایم.
۲. رسوب گرفتن مبدل حرارتی (اصلی و ثانویه)
مبدل حرارتی، یکی از حیاتی‌ترین اجزای پکیج محسوب می‌شود؛ قطعه‌ای که وظیفه انتقال حرارت از شعله به آب را بر عهده دارد. به‌مرور زمان و به‌دلیل سختی آب، لایه‌ای از رسوب روی دیواره‌های داخلی مبدل تشکیل می‌شود که مانند یک عایق حرارتی عمل کرده و مانع از انتقال صحیح گرما به آب می‌شوند.
علائم رسوب گرفتن مبدل:
- کاهش محسوس فشار آب گرم خروجی
- طولانی بودن زمان داغ شدن آب
- آب به دمای تنظیم‌شده نمی‌رسد و دائما سرد و گرم می‌شود.
- شنیدن صداهای غیرعادی مانند تق‌تق یا جوشیدن از داخل پکیج
با ایجاد لایه رسوب، مسیر عبور آب تنگ‌تر شده و گردش آب در مبدل مختل می‌شود. این امر باعث می‌شود آب برای مدت کوتاهی بیش از حد داغ شده و سنسور دما، فرمان خاموش شدن شعله را بدهد. پس از مدت کوتاهی آب سرد شده و پکیج دوباره روشن می‌شود. این فرآیند تکراری، نوسان دمای آب را به همراه دارد. پس الان می‌دانیم چرا آب پکیج سرد و گرم میشه.
اما چطور باید این مشکل را حل کرد؟ بهترین و موثرترین راه‌حل، رسوب‌زدایی یا اسیدشویی مبدل حرارتی توسط سرویس‌کار متخصص است. همچنین، توصیه می‌شود برای پیشگیری از این مشکل، از فیلترهای رسوب‌گیر در مسیر آب ورودی به پکیج استفاده کرده و سرویس دوره‌ای دستگاه را جدی بگیرید.
۳. خرابی سنسور تشخیص دمای آب (NTC)
اگر سنسور NTC پکیج خراب شود، دمای آب را اشتباه به برد گزارش می‌دهد. برای مثال، ممکن است دمای آب ۶۰ درجه باشد، اما سنسور آن را ۸۰ درجه گزارش کند. در این حالت، برد فرمان خاموش شدن شعله را صادر می‌کند و آب سرد می‌شود. لحظاتی بعد، سنسور دمای پایین را گزارش داده و باعث روشن شدن مجدد شعله و داغ شدن بیش از حد آب می‌شود.
بارزترین نشانه خرابی سنسور تشخیص دمای آب، سرد و گرم شدن نامنظم آب خروجی، هنگام ثابت بودن فشار آب است. همچنین، نمایش کدهای خطا مربوط به سنسور دما در پکیج‌های دیجیتال نیز می‌تواند نشانه خرابی آن باشد. اگر می‌پرسید چرا آب پکیج سرد و گرم میشه، باید بدانید که سنسور NTC یک قطعه مصرفی و معمولا غیرقابل‌تعمیر است و باید تعویض شود.
۴. ایراد در فلوسوئیچ، فلومتر یا فلورگلاتور
فلوسوئیچ، فلومتر یا فلورگلاتور، با وجود تفاوت‌های جزئی در ساختار، وظیفه‌ای مشترک و حیاتی دارند که شامل تشخیص باز شدن شیر آب گرم و اعلام آن به برد الکترونیکی پکیج می‌شود. به‌محض اینکه شما شیر آب را باز می‌کنید، جریان آب این سه قطعه را فعال کرده و برد فرمان روشن شدن شعله را صادر می‌کند. حالا تصور کنید یکی از این قطعات دچار ایراد شود.
- فلوسوئیچ، فقط باز یا بسته بودن جریان آب را تشخیص و به برد فرمان روشن شدن شعله را می‌دهد.
- فلومتر علاوه‌بر تشخیص جریان، میزان (دبی) آب عبوری را نیز اندازه‌گیری کرده و این اطلاعات را برای تنظیم دقیق‌تر شعله به برد ارسال می‌کند.
- فلورگلاتور، یک حسگر جریان آب است که وظیفه دارد باز شدن شیر آب گرم را به برد الکترونیکی پکیج گزارش دهد تا مشعل روشن شده و آب گرم شود.
اگر فلوسوئیچ یا فلومتر به‌دلیل رسوب، فرسودگی یا گیر کردن، نتواند جریان آب را به‌درستی تشخیص دهد، ممکن است در حین باز بودن شیر آب، به اشتباه به برد دستگاه پیام بسته شدن شیر آب را ارسال کند. در نتیجه، برد بلافاصله شعله را خاموش می‌کند و آب سرد می‌شود. لحظاتی بعد، با یک تکان یا تغییر فشار، قطعه دوباره فعال شده و شعله روشن می‌شود. این اختلال در ارسال سیگنال، یک علت سرد و گرم شدن آب پکیج است.
راه‌حل چیست؟ این قطعات معمولا قابل‌تعمیر یا تمیز کردن هستند. اما اگر آسیب جدی دیده باشند، باید تعویض شوند.
با توجه به اینکه اکثر برندهای پکیج در بازار ایرانی هستند، شناخت بهترین مارک پکیج ایرانی به شما کمک می‌کند تا بهتر تصمیم بگیرید.
۵. تنظیم نبودن ارتفاع شعله پکیج
شاید کم‌تر کسی به این موضوع فکر کند، اما تنظیم نبودن ارتفاع شعله (بلند یا کوتاه بودن بیش از حد) یکی از دلایل اصلی است که باعث می‌شود بپرسیم چرا آب پکیج سرد و گرم میشه؟ شعله پکیج باید متناسب با نیاز دستگاه و فشار گاز تنظیم شود تا بتواند آب را به‌صورت یکنواخت و پایدار گرم کند.
- شعله بیش از حد بلند: اگر ارتفاع شعله زیاد باشد، آب با سرعت و شدت بیش از حد گرم می‌شود، دمای آب از حد تنظیم‌شده فراتر رفته و دستگاه موقتا خاموش می‌شود. پس از سرد شدن آب، پکیج دوباره روشن و این چرخه معیوب تکرار خواهد شد.
- شعله بیش از حد کوتاه: در این حالت، پکیج توان کافی برای گرم کردن حجم آب ورودی را ندارد، به‌خصوص اگر فشار آب زیاد باشد. در نتیجه، آب به دمای مطلوب نرسیده و سرد باقی می‌ماند.
تنظیم شعله یک کار کاملا تخصصی است و باید توسط تکنسین مجاز با استفاده از ابزار دقیق انجام شود. هرگونه دستکاری خودسرانه در شیر گاز پکیج می‌تواند بسیار خطرناک باشد.
۶. وجود هوا در سیستم لوله‌کشی پکیج
سیستم گرمایشی پکیج، یک مدار بسته است که باید کاملا از آب پر باشد. اگر به هر دلیلی (مانند پایین بودن فشار، نشتی‌های ریز یا پر کردن اولیه سیستم) هوا وارد این مدار شود، گردش آب دچار اختلال جدی خواهد شد. وجود حباب‌های هوا در مدار، مانع از حرکت روان و یکنواخت آب توسط پمپ می‌شود. در نتیجه، آب در بخش‌هایی از مبدل برای مدت طولانی‌تری باقی می‌ماند و جوش می‌آورد، در حالی که در بخش‌های دیگر، آب سرد باقی می‌ماند.
این انتقال حرارت نامناسب و غیریکنواخت، در نهایت به‌صورت نوسان دمایی احساس و باعث می‌شود که بپرسیم چرا آب پکیج سرد و گرم میشه. شنیدن صداهایی مانند شرشر آب یا تق‌تق از درون پکیج یا رادیاتورها می‌تواند نشانه وجود هوا در سیستم باشد. راه‌حل این مشکل، هواگیری است. شما می‌توانید به‌سادگی با باز کردن پیچ هواگیری در بالای رادیاتورها و همچنین پیچ هواگیری خود پمپ پکیج (در صورت دسترسی بودن)، هوای موجود در سیستم را تخلیه کنید تا مدار دوباره به‌طور کامل از آب پر شود.
۷. خرابی پمپ سیرکولاسیون (در پکیج‌های دو مبدل)
در پکیج‌های دو مبدله، پمپ سیرکولاسیون نقش کلیدی در تامین آب گرم دارد. وظیفه این پمپ، به‌گردش درآوردن آب داغ مدار گرمایش از مبدل اصلی به سمت مبدل ثانویه (مبدل صفحه‌ای) است تا حرارت به آب مصرفی منتقل شود.
اگر پمپ نیم‌سوز شده باشد، نمی‌تواند آب داغ را با سرعت و فشار کافی در مدار به‌گردش درآورد. در نتیجه، سرعت انتقال حرارت به‌شدت کاهش می‌یابد. از طرفی، چون آب داغ با سرعت کمی در مبدل اصلی حرکت می‌کند، دمای آن بیش از حد بالا رفته و سنسور ایمنی، شعله را خاموش می‌کند و در نتیجه، آب سرد می‌شود. پس از چند لحظه، با پایین آمدن دما، پمپ دوباره تلاش کرده و این چرخه ادامه پیدا می‌کند.
تشخیص خرابی پمپ سیرکولاسیون نیاز به بررسی تخصصی دارد. سرویس‌کار باید عملکرد، سرعت و صدای پمپ را بررسی کرده و در صورت نیاز، آن را تعمیر یا تعویض کند.
۸. مشکل در شیر سه طرفه موتوری (در پکیج‌های دو مبدل)
شیر سه طرفه، قطعه‌ای هوشمند در پکیج‌های دو مبدله است که مانند یک راهنما عمل می‌کند. وظیفه آن هدایت آب داغ تولیدشده در مبدل اصلی به سمت رادیاتورها برای گرمایش محیط، یا به سمت مبدل ثانویه برای تامین آب گرم تعریف شده.
اگر شیر سه طرفه موتوری به‌دلیل رسوب یا فرسودگی دچار گیرپاژ شود و نتواند مسیر را به‌طور کامل به سمت آب گرم مصرفی تغییر دهد، بخشی از آب داغ به اشتباه وارد مدار گرمایش رادیاتورها می‌شود و در نتیجه، توانی که باید صرف گرم کردن آب شود، هدر می‌رود. پکیج برای جبران این کمبود، با تمام قدرت کار کرده و دمای آب را بیش از حد بالا می‌برد که منجر به خاموش شدن آن می‌شود. این نشت داخلی، یک علت سرد و گرم شدن آب پکیج است که تشخیص آن کمی دشوار بوده و نیاز به بررسی دقیق دارد.
یکی از روش‌های تشخیص خراب شدن شیر سه طرفه موتوری، این است که در فصل تابستان، با باز کردن شیر آب گرم، رادیاتورها نیز کمی گرم می‌شوند. سرویس‌کار می‌تواند این قطعه را باز کرده و تمیز کند. اگر آسیب جدی باشد، شیر سه طرفه باید به‌طور کامل تعویض گردد.
۹. استفاده همزمان از چند شیر آب گرم
گاهی اوقات پاسخ سوال چرا آب پکیج سرد و گرم میشه؟ بسیار ساده‌تر از چیزی است که فکر می‌کنیم و به‌نحوه استفاده ما از دستگاه برمی‌گردد. پکیج‌های دیواری خانگی ظرفیت محدودی برای تولید آب گرم دارند و این ظرفیت بر اساس دبی (لیتر بر دقیقه) مشخص می‌شود.
وقتی یک شیر آب گرم را باز می‌کنید، پکیج با توان مشخصی شروع به‌کار می‌کند تا آب ورودی را به دمای تنظیم‌شده برساند. حال اگر در همین حین، شخص دیگری در حمام، آشپزخانه یا روشویی شیر آب گرم دیگری را باز کند، حجم آب ورودی به پکیج ناگهان دو برابر می‌شود، اما توان گرمایشی دستگاه ثابت است. در نتیجه، پکیج نمی‌تواند این حجم زیاد آب را به‌درستی گرم کند و دمای آب خروجی به‌شدت افت می‌کند. این مشکل به‌خصوص در واحدهایی که فشار آب پایینی دارند، بیشتر به چشم می‌آید.
این یک مشکل فنی نیست. بهترین راه، مدیریت مصرف و هماهنگی در خانه برای استفاده نکردن همزمان از چند شیر آب گرم است. همچنین در هنگام خرید پکیج، انتخاب دستگاهی با ظرفیت حرارتی بالاتر و متناسب با تعداد افراد خانواده و متراژ واحد، می‌تواند احتمال بروز این مشکل را در آینده کاهش دهد.
۱۰. خرابی برد الکترونیکی پکیج
برد الکترونیکی، به‌عنوان یکی از ضروری‌ترین قطعات پکیج، تمام اطلاعات را از سنسورهای مختلف دریافت کرده و بر اساس آن‌ها، فرمان‌های لازم را به قطعاتی مانند شیر گاز، پمپ و فن صادر می‌کند. اگر برد دستگاه دچار مشکل شود، تحلیل داده‌ها و صدور فرمان‌ها با خطا مواجه خواهد شد.
برای مثال، ممکن است برد بدون دلیل و به‌اشتباه، فرمان قطع و وصل شدن شعله را به شیر گاز بدهد، یا اطلاعات دمای آب را از سنسور NTC به‌درستی تفسیر نکند. در چنین حالتی، عملکرد کل دستگاه غیرقابل پیش‌بینی و نامنظم می‌شود و شما شاهد نوسانات شدید دمایی خواهید بود، در حالی که تمام قطعات دیگر سالم به نظر می‌رسند.
خرابی برد، معمولا آخرین گزینه‌ای است که توسط سرویس‌کاران بررسی می‌شود. اگر تمام قطعات مکانیکی و سنسورها تست شدند و سالم بودند، آنگاه احتمال ایراد در برد الکترونیکی قوت می‌گیرد.
تعمیر برد یک کار بسیار تخصصی است و باید توسط تعمیرکاران ماهر انجام شود. در برخی موارد نیز، اگر آسیب جدی باشد، تنها راه‌حل، تعویض کامل برد است که هزینه زیادی دارد.
راهکارهایی برای جلوگیری از سرد و گرم شدن آب
با رعایت چند نکته ساده و انجام سرویس‌های منظم، می‌توانید تا حد زیادی از بروز مشکل نوسان دمای آب جلوگیری کرده و عمر مفید دستگاه خود را افزایش دهید.
- سرویس دوره‌ای و رسوب‌زدایی منظم: مهم‌ترین اقدام، انجام سرویس سالانه توسط یک تکنسین مجاز است. در این سرویس، قطعات کلیدی بررسی شده و در صورت نیاز، مبدل حرارتی رسوب‌زدایی می‌شود تا از افت فشار و کاهش راندمان حرارتی جلوگیری شود.
- نصب فیلتر رسوب‌گیر: استفاده از فیلترهای پلی‌فسفات یا مغناطیسی در مسیر ورودی آب سرد به پکیج، یک راهکار بسیار موثر و کم‌هزینه برای به‌تعویق انداختن تشکیل رسوب در مبدل و سایر قطعات دستگاه است.
- بررسی و تنظیم فشار بار پکیج: به طور منظم (مثلا ماهی یک‌بار) عقربه فشارسنج پکیج را چک کنید. فشار دستگاه باید همیشه بین ۱ تا ۱.۵ بار باشد. اگر فشار افت کرده باشد، با استفاده از شیر پرکن، آن را به حد استاندارد برسانید تا از ورود هوا به سیستم جلوگیری کنید.
- هواگیری صحیح پکیج و رادیاتورها: در ابتدای هر فصل سرما، رادیاتورهای خود را هواگیری کنید. این کار ساده باعث گردش بهتر آب در مدار شده و راندمان کلی سیستم گرمایشی را بهبود می‌بخشد.
- مدیریت مصرف آب گرم: سعی کنید از باز کردن همزمان چند شیر آب گرم در نقاط مختلف خانه خودداری کنید تا دستگاه عملکرد پایداری داشته باشد.
چه زمانی باید با سرویس‌کار پکیج تماس بگیریم؟
بسیاری از مواردی که به‌عنوان علت سرد و گرم شدن آب پکیج مطرح می‌شوند، مانند تنظیم فشار بار دستگاه یا هواگیری رادیاتورها، به‌سادگی توسط خود شما قابل انجام هستند. اما پکیج دیواری یک دستگاه حساس با قطعات تخصصی و پیچیده است که به‌صورت همزمان با آب و برق و گاز کار می‌کند. بنابراین، دستکاری غیراصولی آن می‌تواند خطرات جدی به‌همراه داشته باشد و یا به دستگاه آسیب بیشتری وارد کند.
در شرایط زیر، حتما از یک سرویس‌کار مجاز کمک بگیرید:
- ناآشنایی با قطعات داخلی: اگر با قطعاتی مانند سنسور NTC، فلوسوئیچ، پمپ یا شیر سه طرفه آشنا نیستید و جایگاه و عملکرد آن‌ها را نمی‌دانید، به‌هیچ‌عنوان اقدام به باز کردن یا دستکاری دستگاه نکنید.
- نیاز به ابزار تخصصی: کارهایی مانند رسوب‌زدایی (اسیدشویی) مبدل، تست سلامت برد الکترونیکی، تنظیم دقیق شعله و فشار گاز، نیازمند ابزار و دانش فنی است که در اختیار افراد عادی نیست.
- مشاهده کدهای خطا روی نمایشگر: در صورت بروز مشکل فنی در پکیج‌های دیجیتال، یک کد خطا نمایش داده می‌شود. اگرچه می‌توانید معنی کد را در اینترنت جستجو کنید، اما رفع علت اصلی آن معمولا یک کار تخصصی است.
- شنیدن صداهای غیرعادی و بلند: صداهایی مانند تق‌تق شدید، صدای انفجاری هنگام روشن شدن یا صدای شبیه به جوشیدن آب از داخل پکیج، می‌تواند نشانه یک مشکل جدی مانند رسوب شدید یا خرابی پمپ باشد.
- احساس بوی گاز یا مشاهده نشتی آب: این مورد یک وضعیت اضطراری است. اگر بوی گاز استشمام کردید یا نشتی آب در اطراف دستگاه مشاهده نمودید، فورا شیر اصلی گاز و آب ورودی به پکیج را ببندید و سریعا با یک تعمیرکار تماس بگیرید.
- حل نشدن مشکل با راهکارهای اولیه: اگر تمام راهکارهای ساده مانند تنظیم فشار و هواگیری را انجام دادید اما مشکل نوسان دما همچنان پابرجا بود، به احتمال زیاد ایراد از یک قطعه داخلی است و باید توسط متخصص بررسی شود.
به یاد داشته باشید، پرداخت هزینه برای سرویس تخصصی و دوره‌ای، یک سرمایه‌گذاری برای ایمنی شما و افزایش طول عمر دستگاهتان است.
کلام آخر
نوسان دمای آب پکیج، اگرچه مشکلی آزاردهنده محسوب می‌شود، اما تقریبا همیشه قابل‌حل است. علت سرد و گرم شدن آب پکیج می‌تواند از موارد ساده‌ای مانند افت فشار آب و هواگرفتگی سیستم تا دلایل فنی پیچیده‌تری همچون رسوب گرفتن مبدل یا خرابی سنسورها و برد الکترونیکی متغیر باشد.
کسانی که می‌پرسند چرا آب پکیج سرد و گرم میشه، حتی خودشان هم می‌توانند با دنبال کردن راهکارهای ارائه‌شده، بسیاری از مشکلات اولیه را شناسایی و برطرف کنند. با این حال، در نظر داشته باشید که سرویس دوره‌ای و کمک گرفتن از یک متخصص در مواجهه با ایرادات فنی، بهترین راه برای تضمین ایمنی و عملکرد پایدار دستگاه محسوب می‌شود.
پرسش های متداول در مورد علت سرد و گرم شدن آب پکیج
در زمستان به‌دلیل سردتر بودن آب ورودی به پکیج، دستگاه باید با توان بیشتری کار کند. این فشار کاری مضاعف باعث می‌شود ایرادات جزئی مانند رسوب گرفتگی یا ضعف سنسور که در تابستان محسوس نبودند، خود را بیشتر نشان دهند.
بله. گرفتگی سر دوش باعث کاهش دبی و فشار خروجی آب می‌شود. این افت فشار می‌تواند عملکرد فلوسوئیچ پکیج را مختل کرده و باعث قطع و وصل شدن شعله و در نتیجه، نوسان دمای آب شود.
این حالت معمولا نشانه خرابی سنسور دمای آب (NTC) یا رسوب بسیار شدید در مبدل است. حالتی که دستگاه به‌سرعت بیش از حد داغ شده و سیستم ایمنی برای جلوگیری از آسیب، شعله را به‌طور کامل قطع می‌کند.
این مشکل، در پکیج‌های دو مبدله رخ می‌دهد و مستقیما به قطعات مرتبط با آب گرم مصرفی اشاره دارد. به احتمال زیاد ایراد از مبدل ثانویه (که رسوب گرفته) یا شیر سه طرفه موتوری است. اما توصیه می‌شود پکیج توسط سرویس‌کار بررسی شود.
هزینه کاملا به علت مشکل بستگی دارد. مواردی مانند هواگیری یا تنظیم فشار هیچ هزینه‌ای ندارند اما تعمیر یا تعویض قطعاتی مانند مبدل حرارتی، پمپ یا برد الکترونیکی می‌تواند هزینه قابل توجهی داشته باشد.
